Hàng giả, hàng nhái đang tràn ngập thị trường, từ vật nhỏ nhất là que diêm tới mỹ phẩm, xe máy, phụ tùng ô tô. Điều đáng nói là chỉ 10% DN là biết bảo vệ mình, 90% còn lại trong tình trạng trông chờ vào các cơ quan chức năng. Với các cơ quan chức năng, việc đấu tranh chống hàng giả cũng còn nhiều bất cập. TS đã có cuộc phỏng vấn ông Trần Việt Hùng, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học Công nghệ xung quanh tình trạng ""bất cập"" này.
Ông nhận định thế nào về nạn hàng giả tại VN?
Ông Trần Việt Hùng, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học Công nghệ.
Hàng giả tại thị trường Việt Nam tràn lan, diễn biến phức tạp; cứ bán chạy, có uy tín là không trừ mặt hàng nào không bị làm giả. Từ vật rất nhỏ là que diêm (diêm Thống Nhất bị làm giả liên tục) cho tới những vật đắt tiền như xe máy, mỹ phẩm, thậm chí cả phụ tùng ôtô cũng đã có dấu hiệu làm giả.
Giữa hai khái niệm ""hàng nhái"" và ""hàng giả"" đã có sự phân định rõ ràng nào chưa, lâu nay DN vẫn kêu ca về những tiêu cực nảy sinh từ sự thiếu rõ ràng này?
Phải thừa nhận là hiện nay, hai khái niệm này chưa được xác định rõ ràng. Quy định về "" hàng giả"" của Việt Nam lại tương đối rộng, do đó ngay cả những vi phạm về sở hữu trí tuệ cũng có thể quy thành hàng giả. Theo tôi, hàng giả phải là hàng làm gần như thật và rất khó phân biệt với hàng thật.
Thưa ông, hiện nay có rất nhiều cơ quan cùng tham gia chống hàng giả như: Quản lý thị trường, Cục Sở hữu trí tuệ, Cảnh sát kinh tế... Vậy có một cơ chế phối hợp nào giữa các cơ quan chống hàng giả, thực thi quyền sở hữu trí tuệ?
Hiện nay, Ban Chỉ đạo 127 TW là cơ quan đứng ra chống buôn lậu, gian lận thương mại và chống hàng giả gồm rất nhiều cơ quan phối hợp như quản lý thị trường, Hải quan, Sở hữu trí tuệ, Cảnh sát kinh tế, Biên phòng... Các cơ quan này phối hợp làm tương đối tốt về buôn lậu và gian lận thương mại nhưng với hàng giả thì kém hơn. Sắp tới, Ban 127 sẽ có chương trình tăng cường chống hàng giả và tăng cường mối quan hệ giữa các cơ quan trong ban. Ngoài ra, một biên bản hợp tác giữa các cơ quan này sẽ ra đời nhằm thực thi tốt hơn quyền sở hữu trí tuệ.
Xe máy - một mặt hàng bị làm giả rất nhiều trên thị trường hiện nay.
Có một quy định rõ ràng nào về công việc và trách nhiệm của từng cơ quan trong Ban Chỉ đạo 127 TW về quyền sở hữu trí tuệ?
Rất tiếc là chưa. Hiện nay, ai làm chính, ai làm phụ chưa được phân định rạch ròi, các vai là ngang nhau nên khi bị vi phạm quyền sở hữu trí tuệ thì người ta có thể chạy đến một trong các cơ quan này. Ai quen quản lý thị trường, cảnh sát kinh tế, thanh tra khoa học công nghệ thì đến cơ quan đó. Còn trên thực tế, phần xử lý mạnh nhất vẫn là quản lý thị trường, rồi đến thanh tra khoa học công nghệ, công an kinh tế. Các cơ quan này đã có phối hợp nhưng chưa thật thống nhất và chặt chẽ từ trên xuống dưới trong từng vụ việc.
Tình hình xét xử các vụ án hình sự liên quan đến nhãn hiệu hàng hoá
Xét xử tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp:
Năm 2000: không có vụ nào.
Năm 2001: không có vụ nào.
Năm 2002: Có 1 vụ do Toà án cấp huyện xét xử.
Năm 2003: không có vụ nào. Xét xử tội sản xuất, buôn bán hàng giả:
Năm 2000: 59 vụ
Năm 2001: 38 vụ
Năm 2002: 8 vụ
Xét xử tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi:
Năm 2000: không có vụ nào
Năm 2001: 1 vụ
Năm 2002: không có vụ nào
(Ông Nguyễn Văn Luật, Q.Viện trưởng Viện Khoa học xét xử, Toà án nhân dân tối cao)
Còn bản thân DN, họ tự bảo vệ mình như thế nào trước nạn hàng nhái, hàng giả?
DN hiện đã có ý thức chống hàng giả, hàng nhái nhất định. Số DN nộp đơn đăng ký nhãn hiệu, kiểu dáng sản phẩm trong những năm gần đây đã tăng lên nhanh chóng, họ cũng tương đối chủ động nhưng con số này vẫn còn nhỏ bé, chỉ khoảng 10% DN là biết tự bảo vệ mình, 90% là trông chờ vào các cơ quan chức năng. Thậm chí có những DN khi Cảnh sát kinh tế, quản lý thị trường đến báo thì họ tỏ một thái độ ""im lặng"" kỳ lạ. Hình như ngoài việc sợ tốn kém, các DN sợ nếu đưa ra thì người tiêu dùng sẽ ít mua hàng của họ, Vinataba là một trường hợp. Nhiều DN còn đề nghị cơ quan chức năng giải quyết thì giải quyết chứ đừng công bố lên báo chí.
Vậy còn Toà án, DN có thể trông chờ gì ở cơ quan này trong việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ?
Các vụ xét xử tại toà, nơi được kỳ vọng nhiều nhất vào xét xử vi phạm sở hữu trí tuệ thì lại rất ít. Toà hình sự xử lý nhiều hơn, nhưng toà dân sự mỗi năm chỉ có vài vụ, vài năm gần đây hầu như không có vụ nào. Đây là điều bất hợp lý. Thứ nhất, người có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm có tâm lý ngại tiếp xúc với Toà án, ngại công khai với công chúng sợ ảnh hưởng tới uy tín của mình. Thứ hai là thời gian giải quyết một vụ tranh chấp tại toà kéo dài, trung bình ở mỗi cấp là trên 4 tháng trong khi nếu xử lý hành chính thì chỉ mất vài chục ngày.
Xin cảm ơn ông!
Số lượng vụ vi phạm về hàng giả do lực lượng Quản lý Thị trường kiểm tra và xử lý tăng mạnh trong những năm gần đây:
Năm 1998: xử lý 2.000 vụ
Năm 2001: xử lý 4002 vụ
Năm 2003: xử lý 5.808 vụ
5 tháng đầu năm 2004: xử lý 2.879 vụ.
(Cục Quản lý Thị trường, Bộ Thương mại)
Phương Thanh
Việt Báo (Theo_VietNamNet)